5. Is eenzaamheid een ziekte?

5.1 Het verborgen probleem

Over het algemeen wordt eenzaamheid in de samenleving nog als taboe gezien en durven mensen dus niet te vertellen dat ze zich eenzaam voelen. “Je eenzaam voelen blijft hierdoor een verborgen probleem.” ¹⁰. Het gevolg van het onderdrukken van de eenzame gevoelens kunnen leiden tot chronische eenzaamheid. Chronische eenzaamheid is een vorm van eenzaamheid die iemand kan ervaren wanneer het iemand voor lange periode niet is gelukt om de eerder omschreven prikkels of sociale pijn te verhelpen. Deze vorm is gevaarlijker dan ‘normale’ eenzaamheid, omdat het een zelfversterkend effect heeft.

5.2 Dodelijkheid

Aan de ene kant kunnen we zeggen dat eenzaamheid op zichzelf geen ziekte is, omdat eenzaamheid een lichamelijke prikkel of een emotie is. Aan de andere kant brengt het (langdurig) ervaren van eenzaamheid ernstige gevolgen met zich mee. Het grootste gevolg van eenzaamheid is stress. Het onaangename gevoel van onder druk of spanning staan, iets waar elk mens wel bekend mee is. Van stress bestaan twee vormen, gezonde en ongezonde stress. Gezonde stress heeft ieder mens nodig om goed te kunnen functioneren, maar zodra stress erg lang duurt of heel intens is, is er sprake van ongezonde stress. Deze laatste vorm is dan ook de vorm die je bij eenzaamheid ervaart. Ongezonde stress is enorm dodelijk. Een aantal gevolgen die deze vorm van stress kan veroorzaken zijn: het aantasten van ons immuunsysteem, waardoor kunnen we sneller ziek worden en langer ziek blijven. Je wordt er sneller oud van en krijg je meer rimpels. Ook versnelt het de uitbreiding van de ziekte van Alzheimer¹¹ en het maakt je kans van het overleven van kanker kleiner. Eenzaamheid vergroot de kans op het krijgen van hart- en vaatziektes. Hierdoor is het tweemaal zo dodelijk als het hebben van obesitas en even dodelijk als het roken van een pakje sigaretten per dag.¹²

5.3 Gevolgen van onderdrukking

Zonder professionele hulp zou je niet van chronische eenzaamheid af kunnen komen. Het is daarom enorm belangrijk dat er meer aandacht komt voor het ‘normaliseren’ van eenzaamheid, zodat meer mensen er voor durven uit te komen en geholpen kunnen worden. Er zijn al veel Tv-spotjes die de aandacht vragen voor eenzaamheid en geven daarin ook advies. Ze raden je aan om jezelf eens af te vragen of je iemand kent die zich wel eens eenzaam zou kunnen voelen en die mensen positieve aandacht te geven.

Het is ook belangrijk dat men het kan herkennen in de medemens, omdat mensen die lijden aan chronische eenzaamheid als afweermechanisme in ‘verdediging modus’ gaan. In deze staat hebben ze moeite met het interpreteren van de bedoelingen van anderen en zien overal gevaar en vijandigheid in. Uit onderzoek¹³ blijkt dit te komen doordat wanneer je eenzaam bent je meer aandacht geeft aan de gezichtsuitdrukkingen anderen, maar ze geleidelijk minder goed gaat begrijpen. Het gedeelte in ons brein dat gezichten herkent raakt gedesoriënteerd en kan sneller gezichten met een neutrale uitdrukking herkennen als een vijandige uitdrukking. Door al deze opvattingen die de wereld kwaad doen raken eenzame mensen nog meer op zichzelf gericht als reactie, om zo zichzelf te kunnen verdedigen.