3. Waardoor wordt eenzaamheid veroorzaakt?
3.1 Soorten oorzaken
Zoals eerder beschreven komt eenzaamheid door een prikkel in de hersenen wanneer je enige tijd geen sociaal contact hebt gehad.
Plotselinge veranderingen in iemands leven kunnen leiden tot eenzaamheid. Iemand kan bijvoorbeeld een naaste verliezen, een scheiding doormaken of een baan verliezen. Deze voorbeelden zijn oorzaken door veranderingen in het sociale netwerk van iemand. Je hebt ook individuele oorzaken, zoals het hebben van: onvoldoende sociale vaardigheden, weinig zelfvertrouwen of gezondheidsproblemen. Tot slot zijn er oorzaken vanuit de maatschappij, een voorbeeld hiervan kan het COVID-19 virus zijn.4
3.2 Coronavirus
Tegen het einde van 2019 brak het Coronavirus uit. Gedurende deze pandemie en meerdere lockdowns, werden Nederlandse inwoners gelimiteerd tot een kring van drie mensen wie je buiten je gezin om mocht zien, om zo de besmettingen te limiteren. Deze onbekende ziekte bracht allerlei negatieve gevolgen met zich mee, waaronder een golf van eenzaamheid. Deze golf trof niet alleen ouderen (het stereotype dat eenzaamheid voelt), maar ook veel jongeren gaven aan eenzaamheid te ervaren.5
Uit onderzoek is gebleken dat tijdens de coronacrisis drie op de tien Nederlanders zich eenzaam voelde. In deze tijd is er in de cijfers6 vooral onder jongeren een stijging te zien in wie zich eenzaam voelde. In de leeftijdscategorie 25 tot 34 jaar was bijna de helft zich eenzamer gaan voelen dan dat ze zich voor de pandemie voelde.
De stijging van jongeren die zich eenzaam voelde in de leeftijdscategorie 18 tot 25 jaar zijn nog hoger, daar zegt zo’n 69 procent zich eenzamer te voelen tijdens de coronacrisis dan ervoor.
“Grote evenementen zoals festivals en concerten gaven mij een reden om te leven. Op dit moment heb ik niets om naar uit te kijken en dat is zwaar.” - Vrouw van 22 (Bron: SCP (2021))
Het komt erg weinig voor dat eenzaamheid wordt veroorzaakt door slechts één oorzaak. In de meeste gevallen begint men zich pas eenzaam te voelen wanneer er meerdere factoren. Het is ook niet zo dat voor eenzaamheid een globale oplossing is om ervan af te komen. Een oplossing voor iemand die sociale eenzaamheid ervaart, doordat deze persoon bijvoorbeeld gewoon weinig contacten heeft, heeft een andere oplossing nodig dan bijvoorbeeld iemand die emotionele eenzaamheid ervaart, door bijvoorbeeld het verliezen van een naaste.4
3.3 Individualisatie
Waarom is het eigenlijk dat wij ons nog steeds eenzaam voelen en juist dat in een tijdperk waarin we allemaal verbonden zijn met het snelgroeiende netwerk om ons heen? Dit komt door individualisering van de mens. Individualisering is dat de mens meer als individu in de samenleving komt te staan, in plaats van als een groep. In de late Renaissance is men begonnen met het leggen van de focus op de individu. Intellectuelen lieten het groepsverband van de Middeleeuwen achter en de jonge protestantse godsleer legde focus op de individuele verantwoordelijkheid. Na de Renaissance kwam de industriële revolutie. De trend van het individualiseren versnelde tijdens dit tijdperk enorm. Mensen verlieten hun dorpen en akkers om vervolgens te gaan werken in fabrieken, omdat dat beter verdiende. Op deze manier begonnen samenlevingen, die bestonden voor honderden jaren, langzamerhand uit elkaar te vallen, terwijl de populatie in steden razendsnel toenam. Door de jaren heen en naarmate onze wereld steeds moderner werd, versnelde de trend van het individualiseren zich sneller en sneller.
Tegenwoordig zijn we in staat grote afstanden af te leggen voor nieuwe banen, geliefden en onderwijs. Hiermee laten we ons sociale netwerk in de steek, ontmoeten we minder mensen persoonlijk en zien we ze minder vaak dan eerst.
De meeste mensen stappen zonder het door te hebben in chronische eenzaamheid. Ze worden volwassen en raken te betrokken bij hun werk, studie, liefde, kinderen en hobby’s. Er is simpelweg niet genoeg tijd. Het meest geschikte en makkelijkste op dat moment is dan om de tijd die je, normaal gesproken, doorbrengt met vrienden op te offeren. Tot je op een dag wakker wordt en je realiseert dat je je geïsoleerd voelt en je snakt naar hechte vriendschappen. Uit onderzoek7 is gebleken dat het gemiddeld 50 uur duurt voordat je iemand beschouwt als casual vriend, 90 uur voordat je iemand als echte vriend beschouwt en pas na 200 uur als hechte vriend. Als volwassene is dus moeilijk om nieuwe, hechte, vrienden te maken met een druk schema. Als het voorgaand lastig was om tijd te maken voor vrienden, gaat al helemaal lastig worden om 200 uur vrij te maken om nieuwe hechte vriendschappen te maken. Hierdoor blijven volwassenen achter met het isolerende gevoel waar ze niet snel iets aan kunnen veranderen en eenzaamheid dus chronisch kan worden.